Niewiele jest reżyserek równie ważnych dla historii filmu jak Lina Wertmüller. Włoska artystka była nominowana do Oscara za najlepszą reżyserię jako pierwsza kobieta w dziejach tej nagrody.
Jej film „Siedem piękności Pasqualino” z 1976 roku co prawda nie został nagrodzony statuetką, ale sama nominacja stworzyła ważny precedens. W późniejszych latach sukces Wertmüller udało się powtórzyć jeszcze Jane Campion, Sofii Coppoli i Kathryn Bigelow (Oscara zdobyła tylko Bigelow).
Lina Wertmüller, a właściwie Arcangela Felice Assunta Wertmüller von Elgg Spanol von Braueich, pochodzi ze szwajcarskiej arystokracji osiadłej w Rzymie. Konserwatywne wychowanie, właściwe dla tej części socjety Wiecznego Miasta, nie przystawało do buntowniczego charakteru Wertmüller. Jako młoda dziewczyna była ponoć aż kilkanaście razy wyrzucana z katolickich szkół. W 1951 roku ukończyła rzymską Akademię Teatralną i rozpoczęła pracę jako aktorka i scenarzystka. Przełomowym wydarzeniem w artystycznym rozwoju Wertmüller było spotkanie z Federico Fellinim na planie „Osiem i pół”, gdzie była asystentką reżysera. Młoda artystka właśnie wtedy poznała Gianniego Di Venanzo, autora zdjęć do filmów Felliniego i Antonioniego, z którym nakręciła swój debiut zatytułowany „Bazyliszki” z 1963 roku.
Pierwszy film Wertmüller w interesujący sposób łączy dwa sposoby opowiadania historii: groteskę oraz realizm. Bohaterowie filmu, młodzi mieszkańcy regionu Basilicata, zostali przedstawieni ze skwapliwością dokumentalisty i przenikliwością satyryka jako beznadziejni próżniacy, wyraźnie przypominający bohaterów „Wałkoni” Felliniego. Nie było to zresztą jedyne nawiązanie Wertmüller do twórczości mistrzów włoskiego kina. Reżyserka była współzałożycielką grupy 22 Diecembre, której członkowie stawiali sobie za cel realistyczne ujmowanie ważnych współczesnych problemów, a niektóre z ich dzieł przywodziły na myśl najlepsze dokonania włoskich neorealistów. Obok Wertmüller do grupy należeli m.in: Ermanno Olmi, Damiano Damiani i Eriprando Visconti.
Jednym z najważniejszych dokonań Wertmüller, wpisującym się w satyryczny nurt commedia all’italiana, jest film „Hutnik Mimì dotknięty na honorze”, który widzowie Dwóch Brzegów będą mogli obejrzeć podczas mini-retrospektywy włoskiej reżyserki. W programie znalazła się też ciepła komedia z przejmującym wątkiem politycznym zatytułowana „Miłość i anarchia”. Główną rolę w tym filmie – podobnie jak w „Hutniku Mimì…” – zagrał wybitny aktor i wieloletni współpracownik reżyserki, Giancarlo Giannini. Przegląd twórczości Wertmüller uzupełni przewrotna opowieść o migracji z południa na północ Włoch pod tytułem „Dobrze znaczy źle”.
Bartosz Marzec
FILMOGRAFIA
2009 Mannaggia alla miseria!
2004 Faszerowana papryka i ryba w twarz | Peperoni ripieni e pesci in faccia | Too Much Romance… It’s Time for Stuffed Peppers
2001 Francesca i Nunziata | Francesca e Nunziata | Francesca and Nunziata
1999 Ferdynand i Karolina | Ferdinando e Carolina | Ferdinando and Carolina
1996 Metalmeccanico e parrucchiera in un turbine di sesso e di politica | The Blue Collar Worker and the Hairdresser in a Whirl of Sex and Politics
1996 Ninfa Plebea | The Nymph
1992 Io speriamo che me la cavo | Ciao, Professore!
1990 Sobota, niedziela i poniedziałek | Sabato, domenica e lunedì | Saturday, Sunday and Monday
1989 12 registi per 12 città (segment Bari)
1989 W pewną noc, w świetle księżyca | In una notte di chiaro di luna | Crystal or Ash, Fire or Wind, as Long as It’s Love
1989 I Decimo clandestino | The Tenth One in Hiding
1987 Imago urbis
1986 Letnia noc o greckim profilu, migdałowych oczach i zapachu bazylii | Notte d’estate con profilo greco, occhi a mandorla e odore di basilico | Summer Night with Greek Profile, Almond Eyes and Scent of Basil
1985 Camorra | Un complicato intrigo di donne, vicoli e delitti | Camorra: The Naples Connection
1984 Sotto… sotto… strapazzato da anomala passion | Softly, Softly
1983 Scherzo przeznaczenia zaczajone za węglem niczym zbójca na drodze | Scherzo del destino in agguato dietro l’angolo come un brigante da strada | A Joke of Destiny, Lying in Wait Around the Corner Like a Bandit
1981 E una domenica sera di novembre
1978 Krwawa zemsta | Fatto di sangue fra due uomini per causa di una vedova. Si sospettano moventi politici | Blood Feud
1978 La Fine del mondo nel nostro solito letto in una notte piena di piggia | The End of the World in Our Usual Bed in a Night Full of Rain
1976 Siedem piękności Pasqualino | Pasqualino Settebellezze | Seven Beauties
1974 Porwani zrządzeniem losu przez wody lazurowego sierpniowego morza | Travolti da un insolito destino nell’azzurro mare d’agosto | Swept Away… by an Unusual Destiny in the Blue Sea of August
1974 Dobrze znaczy źle | Tutto a posto e niente in ordine | All Screwed Up
1973 Miłość i anarchia | Film d’amore e d’anarchia | Love and Anarchy
1972 Hutnik Mimì dotknięty na honorze | Mimì metallurgico ferito nell’onore | The Seduction of Mimì
1968 Il Mio corpo per un poker | The Belle Starr Story
1967 Nie drażnijcie komoara | Non stuzzicate la zanzara | Don’t Sting the Mosquito
1966 Rita la zanzara | Rita the Mosquito
1965 Porozmawiajmy o mężczyznach | Questa volta parliamo di uomini | Now Let’s Talk About Men
1963 Bazyliszki | I basilischi | The Lizards
Dobrze znaczy źle
reż. Lina Wertmüller | IT | 1974 | 105 min więcej...
Hutnik Mimì dotknięty na honorze
reż. Lina Wertmüller | IT | 1972 | 121 min więcej...
Miłość i anarchia
reż. Lina Wertmüller | IT | 1973 | 120 min więcej...
ZNAJDŹ NAS